Op het water vind je niet de blauwe bewegwijzering zoals we die langs de weg tegen komen. Hoe kom je dan toch van A naar B? Hierbij een blog (voor niet zeilers) over navigatie en apparatuur die wij daarvoor aan boord hebben.
In de tijd van de VOC voer men zuid totdat de boter smolt om vervolgens de koers te verleggen. Later is de aarde onderverdeeld in lengte (van pool tot pool) en breedte (paralel aan de evenaar) graden. Iedere graad bestaat uit 60 minuten die weer uit 60 seconden bestaan. Op de evenaar komt een graad overeen met 1852 meter, dit is ook de lengte van een zeemijl. Met behulp van deze graden kan exact bepaald worden waar je je bevind op de aarde. In de klassieke navigatie werd dit gedaan op basis van de zon of andere hemellichamen met behulp van een sextant. Tegenwoordig is er GPS beschikbaar en kan je zelfs via je telefoon zien op welke plek je bent. Wij hebben aan boord geen sextant maar vertrouwen op GPS.
Positie bepalen
Navigatietafel SY Isis
Om onze positie te bepalen hebben we de volgende apparaten:
- Plotter van Raymarine met ingebouwde GPS. Een plotter laat niet alleen je positie zien het plot deze positie ook op de kaart
- AIS (Automated Identification System) van Raymarine met eigen GPS. Dit apparaat ontvangt van schepen in de buurt hun positie, koers, snelheid, naam en andere details. Dezelfde informatie zendt het ook uit over ons schip. Daarnaast kan het op basis van al deze gegevens uitrekenen en aangeven hoe dicht andere schepen ons zullen naderen en wanneer dit gebeurt.
- Een GPS van MLR, dit apparaat laat onze positie zien plus de koers en snelheid over grond. Je kan er ook waypoints in zetten op basis van coördinaten zodat je de te varen koers en afstand tot dat waypoint kunt zien. Dan wordt ook een ETA (Estimated Time of Arrival) berekend.
- Hand GPS, dit is een back-up systeem mocht alles uitvallen. Deze werkt op batterijen en kan in een kooi van Faraday bewaard worden (bijvoorbeeld de oven) zodat hij beschermd is tegen bliksem inslag.
- Tot slot kunnen ook onze telefoons GPS informatie weergeven.
Vanuit de AIS en MLR GPS kunnen we het GPS signaal oppikken en koppelen aan andere apparaten. Bijvoorbeeld aan onze hoofd marifoon, mochten we een noodsignaal uitsturen, sturen we ook automatisch onze positie door. Daarnaast kan de GPS info worden doorgestuurd naar zowel een navigatie laptop als onze Raspberry PI. Op deze systemen draaien we OpenCPN, een open source navigatie software. De Raspberry is een kleine goedkope computer die weinig stroom gebruikt en via open plotter kan worden ingericht voor navigatie doeleinde. Dit is deels een hobby project maar wel handig om binnen in het schip overzicht te hebben van je positie en andere schepen om je heen.
In kaart brengen van je positie
Plotterscherm
Als je je positie weet is het vervolgens belangrijk om deze in kaart te brengen. Dit doen wij zowel digitaal als analoog. Digitale kaarten zijn te vinden op de plotter, laptop en Raspberry. Op deze systemen kan je koersen en routes plotten en volgen. Via de plotter is ook de stuurautomaat gekoppeld, hierdoor kan deze een ingestelde route of koers varen. Analoog hebben wij papieren kaarten aan boord als ook stroom atlassen. Tijdens langere overtochten noteren we regelmatig onze positie op de kaart om zeker te zijn dat we in ons in veilig vaarwater begeven en op het juiste doel afvaren.
Voor vertrek
Iedere tocht die we maken wordt voorbereid en afhankelijk van de oversteek zetten we ook een vaarplan op papier. Voor een tocht over het wad kijken we met name naar het getij, de stroom, routes en het weer. Op basis van deze gegevens bepalen we onze route, wanneer we vertrekken, welke zeilvoering we voorbereiden en verwachte aankomsttijd. Soms plotten we de route al zodat deze makkelijker te volgen is.
Voor langere oversteken maken we ook een lijst met waypoints (posities), een overzicht van de haven van aankomst en alternatieve havens die we zouden kunnen aandoen met eventuele bijzonderheden, een lijst met belangrijke marifoonkanalen en we verzamelen informatie over specifieke plekken waar we langs varen. Denk bij dit laatste bijvoorbeeld aan het oversteken van de vaargeul voor Rotterdam. Daar moet je je op een bepaalde positie via marifoon aanmelden.
Tot slot is het weer natuurlijk essentieel. Naast het bekijken van wind verwachting via Grib files kijken we ook naar weerkaarten om te zien hoe de hoge en lagedrukgebieden zich bewegen.
Onderweg
Als we vertrokken zijn kunnen we genieten. Maar niet achterover leunen en de stuurautomaat de route laten volgen. We houden continu onze positie in de gaten en die van de schepen rondom ons. Op zee is AIS dan heel handig aangezien je precies ziet welke schepen op je pad komen. Zo kunnen we bij de grote vaart uit de buurt blijven of ze oproepen via marifoon om zeker te zijn dat ze voor of achter ons langs gaan. Daarnaast letten we goed op de omstandigheden rondom de boot. We hebben apparatuur aan boord die onze snelheid en gevaren afstand meet, de wind hoek en snelheid meet als ook de diepte. Waar midden op zee diepte niet zo relevant is, is dat in de buurt van land of op het wad een belangrijke bron van informatie. Het verschil tussen snelheid door het water en snelheid over de grond geeft aan hoeveel stroom er staat. Op basis van de windhoek en sterkte trimmen we de zeilen.
Op zee staan dan geen verkeersborden, bewegwijzering is er wel in de vorm van tonnen die de vaargeul, ondieptes, verboden gebieden, etc. aangeven. Op het wad zorgen we dat we binnen de groene en rode tonnen blijven van de vaargeul. Op de Noordzee liggen zwart gele kardinaal tonnen om ondieptes aan te geven, aan de vorm van de ton kan je zien of deze aan de noord, oost, zuid of westkant moet worden gerond. Alle tonnen zijn ook genummerd en de nummers zijn terug te vinden op de kaart, hiermee kan je dus ook je route volgen en controleren.
Tijdens langere tochten houden we ook een log bij. Hierin noteren we onze positie, de tijd, koers, snelheid, het weer en eventuele bijzonderheden. Zodoende zorgen we dat we op koers blijven en kunnen anticiperen op veranderende omstandigheden.
Buiten dit alles kunnen we lekker genieten van de wereld om ons heen en aan boord. De wind in onze haren en de schittering van de zon op het water. Tot we aankomen op een volgende bestemming waar een nieuw avontuur op ons ligt te wachten.